Hayal gücü insanoğlunun en temel özelliklerinden biridir. İmgelem, düş kurma gibi farklı isimlerle de ifade ettiğimiz hayata yön veren bir düşünme türüdür. Farklı olgular arasında sağlam ilişkiler kurarak gerçeklik derecesi artırılabilir. Tecrübenin bu noktada katkısı ise büyüktür. Bir örnekle daha somut şekilde açıklayabiliriz. Tebeşirle kullandığımız kara tahtalar herkesin malumudur. Öğrencilik hayatınızda en azından bir kez tahtayı temizleme görevi almış olmalısınız. Bu ulvi görevi ifa eden bir arkadaşım tebeşir bulutunun altından çıktıktan sonra hayıflanarak sırasına oturdu. Öğretmenin duyabileceği şekilde mırıldanarak “cls yapsak olmaz mıydı?” dediğini hatırlıyorum. Bilgisayarların ülkemizde henüz yaygınlaştığı zamanlarda, siyah ekrana sahip DOS işletim sisteminde “CLS” komutunu kullanırdık. Bu komut ekrandaki verileri temizlemek için kullanılırdı. Sıra arkadaşım aslında gayet güzel bir şekilde akıllı tahtanın sahip olması gereken bir özelliği tanımlamıştı. Tabiî ki bugün akıllı tahtalar böylesi ilkel özelliklerden çok daha fazlasını yapıyor.
Sadece günlük hayatta pratik sağlayacak yeniliklerde değil, hayal gücü evrenin dokusunda her aşamada geçerli olan bir özelliktir. Bilinçaltınızda, korkularınızda, sevgi ve nefretinizde, hemen her alanda açığa çıkmayı bekleyen bir hayal gücü vardır. Örneğin bizim kültürümüzde yer alan Tepegöz, Yunan mitolojisinde Cyclops olarak geçer. Anlatım farkları olsa da benzer özellikler taşır. Gezginlerin geçtikleri yerlerde bu hikayeleri anlatarak yayması elbette en önemli faktör olabilir ancak bilinçaltının etkisi yadsınamaz. Mitolojide benzer ve çok daha derin ilişkilere sahip hikayeler anlatılır. Ortak hayal gücü - bilinçaltı öğeleri içerir.
Hayal gücü konusunda çocuklar için çok yönlü ve güvenli bir yol haritanız olmalı. Ülke olarak bu konuya yeterince önem verdiğimiz söylenemez. Ömer Seyfettin’in “Kaşağı” hikayesi bu konuda verilebilecek en güzel örnek. “Yalan söylemek kötüdür” kavramını öğretmek için çocuğunuza travmatik bir örnek vermek ne kadar doğru? Çocuğunuz o hikayeyi okuduktan sonra ana mesaj dışında doğrudan bilincine veya dolaylı olarak bilinçaltına hangi imgeler yerleştirmiş olur? Elbette çocuk klasikleri adına Ömer Seyfettin önemli bir kaynak, ama ne derece doğru? Elbette ruh sağlığı kaygısıyla aşırıya kaçıp çocukları dünya gerçeklerinden soyutlamak gibi bir amacımız olmamalı. Bunu bir dengede tutmak en önemli amacımız olmalı. Onları yeni ufuklara götürecek güvenli yollar belirlemeliyiz. Bu doğrultuda aşağıdaki kitapları okutmanız hayal gücünü artırma açısından faydalı ve uygun olacaktır.
1) Jules Verne / Denizler Altında Yirmi Bin Fersah
1870 yılında Fransızca olarak 20 000 adet basıldı. Jules Verne’in hayal gücünün en temel örneğidir. Henüz hava taşıtı ve denizaltılar bulunmadan yıllarca önce, denizlerin altı, gökyüzü ve uzaya ilişkin konularda romanlara imza atan Jules Verne'in yapıtları 150'ye yakın dile çevrildi.
Esrarengiz bir deniz canavarı okyanusta korku salmaktadır. Okyanusun farklı yerlerinde pek çok gemi ve tayfası bu bilinmeyen yaratık tarafından yok edilmektedir. Dünya'nın hiçbir köşesi kendini bu korkudan soyutlayamamıştır.
Buna çözüm olarak yaratığı yok etmek amacıyla bir grup tecrübeli profesyonel görevlendirir. Profesör Pierre Aronnax, hizmetkârı Conseil ve Kanadalı bir mızrak atıcısı olan Ned Land destansı bir av için bir araya gelirler.
Lincoln adlı savaş gemisine binen bu üç kişi korkunç yaratığın izini sürecektir. Acaba başarılı olabilecekler mi? Ve onları neler bekliyor?”
2) Jules Verne / Dünyanın Merkezine Yolculuk
Yine Jules Verne'nin en ünlü romanlarından olan Dünyanın Merkezine Yolculuk, ilk kez 1864 yılında basıldı.
“Almanya’nın Hamburg kentinin eski mahallesinde küçük bir ev; masanın üzerinde çözülmeyi bekleyen şifreli bir yazı duruyor. Genç Axel’in amcası jeolog ve maden bilimci Profesör Otto Liedenbrock, az önce bu şifreli pusulayı el yazması eski bir kitabı karıştırırken bulmuştu. Bu küçücük kâğıda şifrelenen not, Profesör Liedenbrock için, dünyanın merkezine doğru yolculuğun sır perdesinin aralanması anlamına geliyordu. Amcasının manevi kızı Grauben’e âşık olan Axel’in, sonuç vermeyeceğini bile bile, “magmaya doğru yolculuk bizi eritmez mi” yolundaki itirazına bilime âşık Profesörün yanıtı, “Riski göze almayanlar, başarılara imza atamazlar” olacaktı. Artık yapacak bir şey yoktu; 24 Mayıs 1863 Pazar günü trenle Danimarka’ya doğru başlayan yolculuk, onları İzlanda’nın başkenti Reykjavik’e götürecek ve burada anlaştıkları rehber Hans ile dünyanın merkezine gidebilmek için Sneffell Dağı’nın kraterlerindeki yolu bulmaya koyulacaklardı. Bu yolculukta onları inanılması güç sürprizler bekliyordu. Ve bir bekleyen daha vardı: Axel’i çok seven Grauben”
3) Bilgin Adalı / Geçmişten Gelen Konuklar
Bu dizinin ilk kitabı olan Zaman Bisikleti'nde, Yağmur ile Damla, babalarıyla birlikte günümüzden tam yüz bin yıl öncesine gidiyorlar, Karain Mağarası'ndaki bir kabilenin yaşadıklarına, Çuka ile Anin'in ilginç buluşlar yapmalarına tanık oluyorlardı. Geçmişten Gelen Konuklar'da iki kardeşle babalarının bu heyecan verici yolculukları sürüyor. Ama bu kez, zaman yolculuğuna çıkan Çuka ile Anin de katılıp günümüze geliyorlar. Sonrası mı? Kimi zaman gülünç, kimi zaman çok şaşırtıcı bir dizi yaşantı... Geçmişten Gelen Konuklar'da Yağmur ile Damla'nın serüvenlerini ilgiyle okuyacak, zaman içinde dolaşırken yaşadıklarını heyecanla paylaşacaksınız. Bilgin Adalı'nın yine bu dizide yayınlanan Zaman Bisikleti ve Dünyamızın İlk Şafağı kitaplarını okuyup sevdiyseniz, Geçmişten Gelen Konuklar'ı da severek okuyacaksınız. Bu kitapta da heyecan ve zaman içinde gizemli bir yolculuk sizi bekliyor.
4) R. A. Montgomery / Macera Tüneli 2 - Atlantis, Denizler Altında
Hey! Buraya baksana! Bu maceranın kahramanı kim biliyor musun? Sensin! Ancak çok iyi düsünmelisin çünkü verecegin kararlar her seyi degistirebilir. Macera denizler altında Atlantis'te! Hadi hazırlan. Macera Tüneli'ne giriyoruz! Çok eglen ve unutma; Sana güveniyoruz!
5) Roderick Hunt, Alex Brychta, David Hunt / Zaman Günlükleri - Zaman Bekçisi
Tuhaf Kutu adlı macerada, çocuklar sihirli anahtarı buldukları kutuyu ellerinden almaya çalışan garip bir adamla karşılaşmışlardı. Heyecanlı bir kaçışın ardından, aniden karşılarında beliren kapıdan geçtiler. Kapının ardında grubu çok daha heyecanlı olaylar bekliyordu. Çocuklar artık zamanın ötesinde bir du?nyayı tanımaya başlayacaklardı.
6) Saadet Tomak / Zaman Dedektifleri 5 - Tutankamon'un Sırrı
Eski Mısır’da geçen heyecanlı bir macera… M.Ö. 1327 yılında Mısır… Genç firavun Tutankamon’un beklenmedik ölümü, halkını yasa boğmuştur. Ancak bu bir kaza mıdır yoksa işin içinde başka olaylar mı vardır?
Bu gizemin peşine düşen Zaman Dedektifleri nasıl bir tehlikenin içinde olduklarının farkında değillerdir. Bakalım dedektiflerimiz bu olayın üstesinden gelebilecekler mi?
Üç yakın arkadaş; Güneş, Maya ve Ateş, eski bir kütüphanedeki zaman tünelinden geçerek istedikleri tarihe ve yere gidebiliyorlar.
Bu tünelin yardımıyla eski Mısır’a giden üç arkadaşın bu macerasını soluk soluğa okuyacaksınız.
7) S.S.Taylor / Genç Kaşifler 2 - Kral Triton Sığınağı'nın Gizemi
Kit, Zander ve MK West, Keşif Bilimleri Akademisi'ndeki yeni hayatlarına alışmaya çalışmaktadır. Bir gün Kit, öldüğü sanılan babası Alexander West'in ona bıraktığı gizemli bir harita daha bulur. Alexander bu haritaları neden bırakıyordur ve hükümet ajanları bu haritaları ele geçirmeye neden bu kadar kararlıdır? Karayipler'in şiddetli fırtınaları ve gemi kazalarıyla üne kavuşmuş gizemli bölgesinde gerçekte neler olmaktadır? MK'nin atölyesinde yaptığı devasa makine de nedir? Dünya bir savaşa doğru sürüklenirken, Kit gizli bir adayı bulup gizemini çözmek zorundadır. Acaba haritaların onu götüreceği yere gidecek kadar cesur mudur? Genç Kâşifler, arayışlarına devam ediyor.
8) Paul Stewart / Kar Körlüğü
Meg, Kuzey Kutbu’yla ilgili bir belgesel çeken babasına yardım etmektedir. Ama o ve genç bir Eskimo olan Joe çok geçmeden kendilerini eski yöntemlerle yenilerinin arasındaki tehlikeli bir mücadelenin ortasında bulurlar. Ellerindeki tek çözüm vahşi ve fantastik bir kurguya benzemektedir. Çocuk ve eğitim üzerine yapılan araştırmalar, ilk okuduğumuz kitapların okuma ya da okumama alışkanlığının temelini oluşturduğunu ortaya çıkarmıştır. Kolay anlaşılan, okumayı keyifli bir oyun haline getiren, soyut düşünmeye ve hayal gücüne katkıda bulunan kitaplar okuma alışkanlığının temelini sağlamlaştırırken çocukların yaşlarına uygun olmayan bir anlatıma sahip, hayal güçlerini geliştirmelerine katkı sağlamayan kitaplara yönlendirilmesi de okumama alışkanlığına yol açmaktadır. Bu araştırmanın sonuçlarından yola çıkarak, okuma eylemlerini hem kalıcı hem de eğlenceli bir alışkanlık haline getirmeyi amaçlayan bu seri, 150 kitap ve 4 ayrı okuma seviyesinden oluşmaktadır. Pedagog Ayşen Oy tarafından çocuk ve ruh sağlığı gelişimi açısından uygun bulunmuştur. (Tanıtım Bülteninden)
Not: Bu alanda Jules Verne’in tüm kitapları uygun olacaktır.